مستند مشق شب

    یکی از فعالیت های گروه متر، تماشای مستند مشق شب و ارائه نظر راجع به آن بود.
    مشق شب، مستندی است ساخته زنده یاد عباس کیارستمی در سال 1368. او این مستند را بر اساس یک انگیزه شخصی ساخت، اما در طی مستند می فهمیم که دیگران هم این انگیزه ها را دارند. انگیزه او، دانستن این بود که آیا فقط او سر نوشتن مشق شب با فرزندش مشکل دارد یا دیگران هم این گونه هستند. او در این مستند، پس از مقدمه چینی و بیان انگیزه، به یک دبستان می رود و با دانش آموزان مصاحبه می کند. در این مصاحبه، او از دانش آموزان عملکردشان در نوشتن مشق و همچنین واکنش پدر و مادرشان را از آنان پرسیده و نظر آنها را درباره این واکنش جویا می شود. بچه ها اکثرا با ننوشتن مشق کتک می خوردند و به پدر و مادر خود در این باره حق می دادند کمی هم از علایق و سلایق آن ها می پرسد که بیشتر بچه ها می گفتند مشق را بیشتر از کارتون دوست دارند. کل فیلم، متشکل از مصاحبه با ده ها دانش آموز دبستانی است.

حال، اعضای گروه متر نظراتشان را درباره این فیلم نوشتند. نظرات پس از ویرایش، به این صورتند:

آقای علی خاکساری:

    به نظر من، این فیلم، یکی از افلامی است که تاثیر به سزایی روی جامعه و بخصوص نظام آموزش و پرورش ایران داشته است. این فیلم، وضعیت دانش آموزان در دهه 60 را به خوبی بیان می کند. با تماشای این مصاحبه ها، می توان به عمق فاجعه آن دوران پی برد:

کتک زدن بچه ها امری عادی بود و آنها تنبیهی غیر از این نمی شناختند. به همان اندازه، تشویق نامتعارف بود و برخی حتی معنی آن را نمی دانستند! اکثر کسانی که می دانستند هم آن را فقط دست زدن تعریف می کردند. وقتی هم از آنها سوال می شد که مشق را بیشتر دوست دارند یا کارتون، به دلیل ترس از تنبیه شدن، می گفتند مشق را بیشتر دوست داریم! جدا از این ها، فضای درس خواندن آنها به دلیل بی سوادی پدر و مادر یا شرکت پدر در جنگ، نامناسب بود.

آقای مهدی خسروی:

    به نظر من این مستند برای متولدین دهه های 50 و 60 بسیار خاطره انگیز و برای متولدین دهه های 70 به بالا تکرارگونه و خسته کننده، اما از نظر محتوایی غنی می باشد. برای رفع این مشکل بهتر بود به جای تکرار فراوان یک قشر از دانش آموزان، اقشار مختلف را به دفعات کم تکرار می شد. این کار از نظر من می توانست مستند را برای همه جذاب و حتی خاطره انگیز کند. ضمنا بهتر بود که از دانش آموزان دیگرشهرها نیز مصاحبه گرفته شود تا تفاوت بین تهران و دیگر مکان ها بیشتر دیده شود. در کل، من به این مستند نمره 7 از 10 می دهم؛ اما اگر خودم متولد دهه 50 یا 60 بودم، نمره 10 می دادم.

آقای آرین کشوری:

    به طور کلی، من این مستند را نپسندیدم. به نظر من، انگیزه کیارستمی برای ساخت این فیلم کاملا شخصی بوده و ارتباطی با دیگران ندارد. این مستند سرشار از تکرار یک سری حرف از زبان افراد مختلف است. فیلم، مشکلاتی از قبیل ضعف صدا و تصویر و نداشتن زیرنویس برای فهم بهتر مطالب- با توجه به کیفیت پایین صدا- را نیز داراست.

آقای فرزاد بصیری:

    برای ساخت مستندی با این موضوع، بهترین انتخاب برای مصاحبه از نظر من، دانش آموزان ابتدایی هستند؛ چون هنوز از قدرت تحلیل برخوردار نبوده و به صورت تقریبا بی طرف صحبت می کنند. کیارستمی در این مستند از این شیوه استفاده کرده و موفق هم بوده. او به خوبی توانست مشکلات، طرز تفکر کودکان و پدر و مادرهایشان و همچنین دفاع اکثر دانش آموزان از پدر و مادر هایشان به دلیل تر از آنها در دهه 60 تهران را به خوبی به تصویر بکشد. این فیلم شاید اکنون برای مخاطبان دهه 70 به بالایی اش خسته کننده و حتی مضحک باشد؛ چون در این دوران، همه می دانند که روش های تربیتی که پدر و مادر های آن دوره در پیش گرفته بودند، به شدت غلط بود. اما اگر بخواهیم میزان کاربرد و عمومیت فیلم را بسنجیم، خواهیم دید که این فیلم در دهه 60 بسیار مفید بود. با همه این ها، فیلم یک ایراد هم داشت و آن هم این بود که به شکل خسته کننده ای ساخته شده بود. برای رفع این ایراد، می شد شکل های مختلفی به مصاحبه ها داد و حتی با معلمین و پدر و مادر ها هم مصاحبه کرد تا تفاوت بین اظهارات آنها و دانش آموزان، آشکارتر شود؛ اما این نکته قابل توجه است که تعداد مصاحبه ها نباید کم شود، چون باعث می شود عقاید و وضعیت مشترک اکثر دانش آموزان در آن زمان حس نشود.